Wendelstein 7-X, dünyanın en büyük ve en güçlü yıldızlaştırıcısı (stellarator) bir yıllık bakım döneminin ardından yeniden deneysel çalışmalara başladı. Max Planck Plazma Fiziği Enstitüsü’nün (IPP) Greifswald’daki tesisinde bulunan stellarator, bazı önemli iyileştirmelerle donatıldı ve ilk hedef olarak plazma sıcaklığını adım adım artırmayı amaçlıyor.
Wendelstein 7-X yenilendi
Wendelstein 7-X, Şubat 2023‘te 1,3 gigajoule gücünde 8 dakika süren rekor bir plazma üretmişti. Bu başarının ardından planlı bakım için kapatılmış ve bu süreçte geniş çaplı yenilemeler gerçekleştirilmişti. Makinenin yanı sıra kontrol ve veri toplama sistemleri, ısıtma sistemleri ve 50’den fazla plazma tanılama aracı elden geçirildi. Ayrıca sistemlerin kullanılabilirliğini ve güvenilirliğini artırmak amacıyla kapsamlı bir arıza modu analizi yapıldı. Bilimsel yetenekler ise önemli ölçüde genişletildi ve yeni gözlem araçları eklendi.
Bu geliştirme ve iyileştirmelerin ardından OP2.2 adlı yeni deneysel aşamaya geçildi. Wendelstein 7-X’in en önemli iki yeniliği, plazmaya 1 megawatt’tan fazla enerji verebilen bir ısıtma elemanı (gyrotron) ve yeni pelet enjektörünün eklenmesi. Önceki sistemlerde 1 megawatt’lık bir güç elde ediliyorken, yeni modül bu gücü 1,5 megawatta çıkarabiliyor. Yeni modülün Karlsruhe Teknoloji Enstitüsü (KIT) ve Münih merkezli Thales şirketi tarafından geliştirildiği ve dünyanın en güçlü gyrotronu olduğu belirtiliyor. Bu türden 12 elemanın reaktöre dahil edilmesi hedefleniyor. Oak Ridge Ulusal Laboratuvarı tarafından Wendelstein 7-X için özel olarak üretilen yeni enjektör ise plazmaya hidrojen partiküllerinin sağlanmasını temin edecek. Hedef rekor değil, verimlilik
Yeni ölçüm aşamaları OP2.2 ve OP2.3’ün kapsamlı bilimsel programı, üretilen plazmaların performans parametrelerini kademeli olarak artırmaya odaklanacak. Önceki aşamada, plazma iyonları 35 milyon dereceye kadar ısıtılmıştı. Gelecekte, bu sıcaklıkların birkaç dakika süresince sürdürülebilmesi hedefleniyor. IPP Direktörü Prof Thomas Klinger, “Yavaş yavaş daha yüksek ısıtma güçlerine yaklaşıyoruz… Amaç yüksek plazma sıcaklıklarında uzun atımlar elde etmek. Şu anda üzerinde çalıştığımız şey de bu” diyor. W7-X ekibi plazma süresi için yeni rekorlar hedeflemiyor, ancak enerji verimini artırmayı amaçlıyor.
OP2.2 deney aşaması Eylül-Aralık 2024 tarihleri arasında gerçekleştirilecek, bunu Şubat-Mayıs 2025 tarihleri arasında gerçekleştirilecek olan OP2.3 izleyecek. Ardından stellarator tekrar bakıma girecek. Deneyler Ağustos-Aralık 2026’da OP2.4 ve Şubat-Mayıs 2027’de OP2.5 ile devam edecek.
Kaynak : https://www.donanimhaber.com/dunyanin-en-guclu-yildizlastiricisi-yeniden-deneylere-basliyor–181806
