Yaklaşık 3,5 milyar yıl önce Mars’taki su kurudu ve bir zamanlar ağırlıklı olarak karbondioksit içeren atmosfer dramatik bir şekilde inceldi. Bugün ise gezegende çok ince bir atmosfer bulunuyor. Milyarlarca yıl önce Mars, akan suyu ve kalın atmosferiyle capcanlı bir gezegendi. Ama bugün, soğuk ve kuru bir çöl. Peki bu atmosfer nereye gitti? Yeni bir araştırma ilginç bir cevap sunuyor.
Mars’ın atmosferi kil tabakasında olabilir
NASA’nın Mars gezginleri Perseverance ve Curiosity, Mars’ta bol miktarda su bulunduğuna dair kanıtlar ortaya çıkardı. Ancak Mars’ın sıvı halde suya sahip olabilmesi için bu suyun donmasını engelleyecek bir atmosfere de sahip olması gerekiyordu. On yıllardır en büyük soru şuydu: Bu atmosfer yok olduğunda nereye gitti?
Bu büyük soruya Massachusetts Teknoloji Enstitüsü Yer, Atmosfer ve Gezegen Bilimleri Bölümü’nde (MIT EAPS) bulunan iki jeolog yanıt vermiş olabilir. Ekip tarafından yayınlanan araştırmaya göre kayıp atmosfer Mars’ın kil kaplı kabuğunda bulunuyor. İlginç bir şekilde çalışma, Mars kilinin gezegenin ilk atmosferinin yüzde 80’ine kadarını depolayabileceğini tahmin ediyor.
Jeoloji profesörü olan ekip üyesi Oliver Jagoutz, “Dünya’daki bulgularımıza dayanarak, Mars’ta da benzer süreçlerin işlediğini ve bol miktarda atmosferik karbondioksitin metana dönüşerek killerde tutulmuş olabileceğini gösteriyoruz. Bu metan hala mevcut olabilir ve belki de gelecekte Mars’ta bir enerji kaynağı olarak kullanılabilir.” diyor.
Taşlar yerine oturuyor
Yeni çalışmada araştırmacılar, gezegenin ilk yıllarında kayalar ve gazlar arasında karmaşık bir kimyasal reaksiyon olduğunu öne sürüyorlar. Mars’taki suyun, kademeli bir dizi reaksiyonu tetikleyen belirli kayalarla etkileşime girmiş olabileceğini öne sürüyorlar. Bu da atmosferdeki karbondioksiti yavaş yavaş tüketerek metana (bir tür karbon) dönüştürdü ve depoladı.
Araştırmacılar bunun için karbonu hapsedebilen bir kil minerali olan simektit üzerinde çalıştılar. Dünya’daki smektitin tektonik aktivite nedeniyle oluştuğunu ve karbondioksiti emdiğini buldular. Yani milyonlarca yıldır smektit, Dünya’nın soğumasına fayda sağlıyormuş. Bilim insanları Mars’ın da smektit kiliyle kaplı olduğunu fark ettiğinde, bunun Mars’ın atmosferi üzerinde benzer bir etkiye sahip olup olamayacağını merak etti. Mars, Dünya ile aynı tektonik aktiviteye sahip olmadığından, ekip Mars’taki killerin nasıl ortaya çıkmış olabileceğini anlamaya çalıştı. Basın açıklamasına göre, ölçümler belirli yüzey bölgelerinin ultramafik magmatik kayaçlardan oluştuğunu ortaya koyuyor. Dünya’da bu magmatik kayaçların su tarafından aşındırıldıklarında ya da “ayrıştırıldıklarında” smektit oluşturdukları biliniyor.
Ekip, bu verileri bir model ile Mars’a uyarladı. Bu modeli kullanan bilim insanları, bir milyar yıl boyunca suyun kabuktan sızarak “olivin” adı verilen magmatik kayaçta bol miktarda bulunan bir magnezyum-demir silikat mineraliyle tepkimeye girmiş olabileceğini buldular. Demir açısından çok zengin olan bu mineral ile suyun tepkimesi hidrojen açığa çıkarmış olabilir. Oksijen de demir ile oksitlenerek Mars’a kendine özgü kırmızı rengini vermeye yardımcı olmuş olabilir. Daha sonra, serbest kalan hidrojen sudaki karbondioksit ile birleşerek metan oluşturmuş olabilir ve bu reaksiyon olivini yavaşça “serpantin” adı verilen demir açısından zengin başka bir kayaya dönüştürür. Serpantin su ile tepkimeye girmeye devam ettikçe, bu durum sonunda smektitleri oluşturmuş olabilir.
Araştırmacılar, 1.100 metre derinliğinde bir smektit kil tabakasının Mars’ın atmosferindeki karbondioksitin büyük kısmını uzaklaştırmak için gereken metan miktarını depolayabileceğini buldu.
Kaynak : https://www.donanimhaber.com/mars-in-kayip-atmosferi-goz-onunde-saklaniyor–182402
