Türkiye’nin uzay yolculuğundaki en son başarılarından biri, DeltaV’nin SORS Sonda Roketi ve hibrit itki sistemleriyle geliyor. Türkiye’nin uzay çalışmalarındaki lider firmalarından biri olan DeltaV, uzay teknolojilerinde önemli atılımlar yapıyor. Şirketin yeni Genel Müdürü Dr. Mehmet Karaman, yapılan yenilikler ve geliştirdikleri teknolojiler hakkında önemli açıklamalarda bulundu.
Yüzde 300 artışla itki yoğunluğunda yeni dönem
Dr. Karaman’ın belirttiği en dikkat çekici gelişmelerden biri, SORS Sonda Roketi‘nde kullanılan motorun itki yoğunluğunun yüzde 300 oranında artırılması. Bu yenilik, Türkiye’nin hibrit roket motor teknolojilerinde dünyada önde gelen ülkeler arasına girmesini sağlayacak. Bu motor SORS’un ikinci versiyonu olacak. “Dünyada hibrit roket motor teknolojilerinde çığır açan teknolojilerimiz var. Bu alanda dünyada en önde firmaların başındayız. Bunun şunun için söylüyorum, itki yoğunluğu olarak katılara göre genelde 3’e1 oran vardı. Biz şu oranda bu oranı kapattık. Ve bu, ölçekten bağımsız” diyen Karaman, Türkiye’nin uzay yolculuğunda güçlü bir aktör olma yolunda ilerlediğini vurguladı.
Türkiye’nin ilk kriyojenik turbo pompası
DeltaV aynı zamanda Türkiye’nin ilk ve tek kriyojenik turbo pompasını geliştirdi. Karaman, bu teknolojinin büyük çaplı roketlerin üretimi için bir zorunluluk olduğunu belirtti ve bu pompanın, 30.000 devir/dakika üzerinde dönen bir sistem olduğunu söyledi. Karaman, ilk testleri yaptıklarını, ileride SORS’ta turbo pompa beslemeli bir sistem kullanmayı düşündüklerini aktardı. “Türkiye’nin ilk ve tek kriyojenik turbo pompasını yapmış firmayız. Bu çok kritik bir ürün. Eğer büyük çaplı roket yapmak istiyorsanız turbo pompa bir zorunluluk. 30.000 rpm üstünde dönme hızına sahip bir sistem yaptık. Aslında çok yüksek bir mühendislik ürünü. Gaz türbinin kuzeni. Turbo pompalar bu işin kalbi.”
Uzayda ticari faaliyetler ve sert iniş hedefi
DeltaV’nin bir diğer hedefi ise, Ay’a sert iniş gerçekleştirmek. Bu başarı, Türkiye’yi dünyada sadece birkaç ülkenin yapabildiği bir seviyeye çıkaracak. Karaman’a göre, bu tarz bir misyonu başarmak, uzayda ticari faaliyetler yapmak isteyen firmalar için kritik bir aşama. Uzayda başarı sağlamak, firmaların uluslararası alanda ciddi bir oyuncu olarak kabul edilmesini sağlıyor. 
Ay’a sert iniş için DeltaV, TÜBİTAK ile birlikte çalışıyor. İtki tarafı DeltaV tarafından gelirken diğer sistem bileşenleri TÜBİTAK tarafından gelecek. Karaman, hibrit itki sistemi ile bu aracın yörüngede ateşleme yaparak Ay yörüngesine doğru kendisini konumlandıracağını ve son ateşleme ile Ay’a sert inişin gerçekleştirileceğini söylüyor. DeltaV’nin SORS ve HİS yani hibrit itki sistemleri, geleneksel uzay roketleri ve araçlarına karşın çok daha maliyet etkin olacak şekilde tasarlanıyor. Bu hibrit sistemler ise DeltaV’nin kurucusu Arif Karabeyoğlu’nun çalışmalarından geliyor, kendisi birkaç ay önce şirketten ayrıldı. 
DeltaV’nin tek uzay çalışmaları bunlarla da sınırlı değil. Firma daha küçük uzay araçlarında kullanılan küçük itki sistemleri de geliştiriyor. Karaman, böyle bir sistemi kullanan bir müşterinin yakında SpaceX ile yörüngeye çıkarılacağını belirtti. DeltaV, SORS Sonda Roketi ile bugüne kadar 20 başarılı fırlatma gerçekleştirdiğini belirtiyor. Bu fırlatmalarda farklı amaçlar doğrultusunda testler yapılmış, özellikle uzayda hibrit itki sisteminin minyatürünü test etmek için programlar gerçekleştirilmiş durumda.
Savunma sanayi çalışmaları sürüyor
DeltaV’nin uzay teknolojilerinin yanı sıra savunma sanayii alanında da ilerliyor. Halihazırda Fırlatma Sistemi geliştirmekte olan ROKETSAN ile işbirliği yapmak isteyen DeltaV, sahip olduğu kritik teknolojiler ROKETSAN’a destek olmayı hedefliyor. Karaman, yüksek itki yoğunluklu roket motorlarını savunma projelerine entegre etme çalışmalarının sürdüğünü ve başarılı sonuçlar elde ettiklerini belirtti. ROKETSAN’ın yanında DeltaV, SSB ile de yakından çalışıyor. Ayrıca, DeltaV’nin hibrit roket motorlarının ürünleşme sürecinde önemli aşamaya gelindiği aktarıldı.
Dr. Mehmet Karaman, TEKNOFEST’ten de övgüyle bahsetti: “Bizim çocukluğumuzda TEKNOFEST gibi imkanlar yoktu. Hayal bile edemezdik. Burada küçücük çocuklar uçakları, helikopterleri ve roketleri görüyor ve hayal etmeye başlıyor. Bunlar direkt olarak geleceğe yatırımlar.”
SORS Sonda Roket Sistemi özellikleri
- Sistem uzunluğu: 12+ metre
- Sistem çapı: 630 mm
- Katı Yakıt: Parafin
- Oksitleyici: Sıvı Oksijen (LOX)
- Faydalı Yük: 50+ kg
- İrtifa: 100-300 km
- Ağırlık: 2000-3500 kg
- Hız: 4-7+ Mach (Hipersonik)
- Yanma Süresi: 60+ saniye
- İtki kontrol bilgisayarı
- Telemetri sistemi
- Yer istasyonu
- Ayarlanabilir itki
- İtki sonlandırma
- Çoklu ateşleme yeteneği
- Hassas faydalı yüklere uygun düşük ve kontrol edilebilir ivme
Hibrit itki sistemi (HİS) özellikleri
- Yakıt: Yüksek performanslı katı yakıt
- Oksitleyici: Depolanabilir sıvı oksitleyici
- Ateşleme kontrol sistemi
- Isıl kontrol sistemi
- Hata tespit ve ayrıklaştırma sistemi
- Çoklu ateşleme yeteneği
- İtki sonlandırma
Kaynak : https://www.donanimhaber.com/deltav-yuzde-300-daha-guclu-sors-motoru-gelistiriyor–182745
