Evrenin ilk çağlarında neler yaşandığı, modern astrofiziğin en büyük gizemlerinden biri olmayı sürdürüyor. Bu gizemi ana hatlarıyla açıklayan modeller oluşturulmuş olsa da zaman zaman bu modellere uymayan kozmik gizemler de ortaya çıkıyor. Bunlardan biri de kısa süre önce James Webb Uzay Teleskobu tarafından gözlemlenen “küçük kırmızı noktalar” (Little Red Dots – LRDs) oldu. Evrenin ilk dönemine dair anlayışımızı değiştiren bu küçük kırmızı noktalar, bilim dünyası için bir bulmacaya dönüştü. Ne var ki yapılan son araştırmalarla birlikte bu gizem çözülmüş olabilir.
“Küçük Kırmızı Noktalar” Aslında Karadelik Yıldızları Olabilir
Penn State Üniversitesi’nde görevli bilim insanları, bu cisimlerin yeni bir kozmik fenomen sınıfını temsil ettiğini ve büyük ihtimalle “karadelik yıldızları” olduğunu belirtiyor. Yayınlanan yeni araştırmaya göre bu nesneler, merkezinde süper kütleli bir karadelik barındıran, devasa gaz bulutlarının parlaklığından oluşuyor. Yani bu yapılar, enerjisini nükleer füzyondan alan normal yıldızlardan tamamen farklı. Penn State ekibinin yaptığı analizler, 4.500 uzak galaksiden toplanan yaklaşık 60 saatlik JWST verisine dayanıyor. Ekip, 2024 yazında keşfettikleri “The Cliff” adlı aşırı parlak örneğin bu teoriyi güçlendirdiğini belirtiyor.
Bu keşif, evrenin erken dönemine dair temel kabulleri sarsıyor. LRD’ler, Büyük Patlama’dan yalnızca 600–700 milyon yıl sonraki dönemde gözlemleniyor ve bulundukları çağa göre “imkânsız derecede büyük ve parlak” görünüyor. Bu da galaksilerin karadeliklerden önce oluştuğu yönündeki standart kozmolojik sıralamayı tersine çeviriyor. Araştırmacılar, bu yapıların yalnızca belirli bir zaman aralığında ortaya çıktığını, bunun da yavaş dönen karanlık madde haleleriyle (halolarıyla) ilişkili olabileceğini düşünüyor.
Spektroskopik incelemeler, bu nesnelerin yaklaşık yüzde 70’inde binlerce km/s hızla hareket eden gaz akışları tespit etti. Bu, merkezde aktif karadelik olduğunun en güçlü işaretlerinden biri. Ancak şaşırtıcı şekilde çoğu LRD, kuasarlar kadar X-ışını yaymıyor. Bu nedenle bilim insanları, onların süper kütleli karadeliklerin erken “bebeklik evresini” temsil ettiğini düşünüyor.
Araştırma ekibine göre LRD’ler, evrende süper kütleli karadeliklerin nasıl bu kadar kısa sürede oluşabildiğine dair onlarca yıldır çözülemeyen soruya ışık tutabilir. Çünkü mevcut modellere göre böylesine dev karadeliklerin oluşması milyarlarca yıl sürmeliyken, Webb’in tespit ettiği dönem daha evrenin “çocukluk çağı”na denk geliyor. LRD’ler gerçekten “karadelik yıldızları” ise, bu yapılar dev karadeliklerin doğuşunu hızlandıran bir ara evreyi temsil ediyor olabilir. Bu da evrenin erken dönemine dair anlayışımızı tamamen değiştirebilecek önemde görülüyor. Eğer sonuçlar doğrulanırsa, karadeliklerin doğuşu ve galaksilerin evrimi hakkındaki mevcut teorilerin yeniden yazılması gerekecek.
Kaynak : https://www.donanimhaber.com/webb-teleskobuna-yansiyan-kucuk-kirmizi-noktalarin-gizemi-cozuldu–197501
