Mars’ın kurak yüzeyinde toz şeytanları (veya dalaz) aracılığıyla elektrik akımlarının oluşabileceği uzun süredir tartışılıyordu ve bilim insanları, NASA’nın Perseverance aracının topladığı veriler sayesinde bu durumun gerçek olabileceğini kanıtladı. Yeni çalışma, Mars’ta yıldırımın varlığına dair doğrudan kanıt sunuyor ve gezegenin atmosferiyle ilgili bilgilerimizi derinleştiriyor.
Kızıl Gezegen’de de yıldırımlar var
Perseverance Şubat 2021’de Mars’a indi ve üzerinde gezegenin seslerini kaydetmeye yarayan bir mikrofon bulunuyor. Araştırma ekibi, SuperCam mikrofonuyla kaydedilmiş 28 saatlik sesi analiz etti ve bu kayıtlar üzerinde yıldırımın karakteristik akustik imzalarını tespit etti. İki Mars yılı (yaklaşık dört Dünya yılı) boyunca toplam 55 yıldırım olayı kaydedildi. Bu olayların çoğu, Mars’taki güçlü rüzgarlar, toz şeytanları ve toz fırtınalarıyla eş zamanlı gerçekleşti. Bu da rüzgarın yıldırım oluşumunda kritik bir rol oynadığını gösteriyor.
Dünya’dan farklı olarak Mars’ın atmosferi çok ince olduğundan kasırgalar oluşamaz. Yüzeye yakın havanın ısınarak yükselmesi ve soğuk, yoğun hava ile karşılaşması sonucu dönmeye başlaması, tozlu bir sütun oluşturarak toz şeytanlarını meydana getiriyor. Viking misyonu, 1970’lerde Mars’ta ilk kez bu fenomeni gözlemlemiş, Curiosity ve Perseverance ise sonraki yıllarda ayrıntılı görüntülerini kaydetmişti. Dünya’da yıldırımlar genellikle gök gürültülü fırtınalar sırasında oluşur ancak toz şeytanları da sürtünme yoluyla elektrik yükleri üretebilir. Mars’ta benzer şekilde toz parçacıklarının birbirine sürtünmesi, elektrik yüklerinin birikmesine ve yıldırım şeklinde boşalmasına yol açıyor.
Tabi bu yıldırımlara “mini yıldırım” demek de uygun çünkü çok küçük ve güçsüzler. Zira çoğu olay 0,1 ila 150 nanojoule arasında gerçekleşirken, en büyük kaydedilen olay 40 milijoule seviyesindeydi. Karşılaştırmak gerekirse, Dünya’da ortalama bir bulut-yer arası yıldırım yaklaşık 1 milyar joule enerji boşaltır.
Kaynak : https://www.donanimhaber.com/mars-ta-ilk-kez-yildirim-tespit-edildi–199118
